چیزی هست محجوب و کامل،
مقدّم بر زایشِ آسمان و زمین.
خاموش و آرام:
قائم به خویشتن است بی دگرگونی؛
در همه جا می‌گردد و [آن را] خطری نیست؛
می‌شود که مادرِ آسمان و زمین‌اش دانند.
نام آن را نمی‌دانم،
آن را به اشارت گویند «دائو».
...
سرمشقِ انسان زمین است؛
سرمشقِ زمین آسمان است؛
سرمشقِ آسمان «دائو» است؛
و سرمشق «دائو» خودبه‌خودی است.
- دائو دِه جینگ (ترجمۀ رادپور)، از بند بیست و پنجم.
تصویر: بند 25 از «دائو دِه جینگ»، با خط «وانگ شی جّی» (王羲之؛ قرن 4 م.) هنرمند و نویسندۀ مشهور دودمان «جین».
نقاشی «هزار فرسنگ درّه و کوه» (چیِن لی جیانگ شّان千里江山) اثر «وانگ شی مِنگ» (王希孟، 1096-1119 م.) در خانۀ نقاشیِ فغفورِ دائویی «هوئِـی دْزُنگ» از دودمان «سُنگ» (宋徽宗) .طول این نقاشیِ طومار نزدیک به 12 متر است و در کاخ‌موزۀ شهر ممنوعه، بِی‌جینگ نگهداری می‌شود.
در سمت راست طومار یک شعر نوشته شده است که ترجمۀ آن چنین است:
هزار فرسنگ کوه و رودخانه، منظره‌ای بی انتها
جنبش عظیم «روح ازلی» (یوان چی) روح فردی (شِّن) را به حرکت در می‌آورد،
در دربار دودمان «سُنگ» شمالی، خلوص و وضوح دو فنّ است. [اشاره به سادگی و پرهیز از تجمل در هنر]
در هنرهای دودمان «تانگ» جنوبی، خطاطی بر صخره‌ها زیاد رواج ندارد. [اشاره به تجمل‌گرایی در هنر]
از امپراطور هِه جّائو (اشاره به هوئِی دْزُنگ) در خوف باید بود همیشه،
همه مات و سرگشته‌اند، امیران و کارگزاران [احتمالاً از حملات دودمان «جین»].
چرا ایشان خود در اندیشه یاری رساندن به حکومت نیستند؟
در سمت چپ طومار زندگی نامه نقاش آماده است که ترجمۀ آن این است:
در شهر جِّن هِه. سه سال و چهار ماه و هشت روز گذشته از تاج گذاری [فغفور سُنگ هوئِی دْزُنگ]. وانگ شی مِنگ [نقاش این اثر] هجده ساله بوده است. در ابتدای کار بسیار علاقه‌مند به فن نقاشی بود. پس به خانۀ نقاشی دربار وارد شد و چند بار آثار خود را ارائه کرد که هنوز آثاری ناپخته بود. به برکت دانش فراوان و استعداد بسیار، [در نقاشی] تبحر یافت و معلمان خود را از کار خویش خرسند ساخت. از نزدیکان خود فنون نقاشی را در کمتر از نیمسال آموخت و در کار ترسیمات پیشرفت بسیار کرد. نظر به هنر عالی وی، او را فرستادند به پایتخت یعنی به جایگاه پیشرفت دانش‌پروران [و هنرمندان] در جهان.
«طومار نقاشی نُه اژدها» (جیولُنگ تُوجِوئِن 九龍圖卷) اثر «چِّن ژُنگ» (陳容؛ 1200؟-1266م.) دودمان سُنگ جنوبی است. نقاش چیره‌دست این طومار را در سال 1244م. رسم کرده است و اکنون در موزدۀ هنرهای زیبای شهر بوستون نگه داری می‌شود.
ظهورات لائوجِوین (وجه الوهی لائودْزی) در اعصار مختلف 老君別號事實圖 اثر وانگ لی‌یُنگ 王利用 (د. 1120-1145م.)
هِه شیِن‌گُو (何仙姑)، یکی از جاودانان هشت‌گانۀ دائویی
هِه شیِن‌گُو سوار بر دُرنا، اثر جّانگ لُو (张路؛ 1464-1538م.)
فُوشی 伏羲 نخستین شهریار در دوره سه فغفور فرهمند 三皇.
این نقاشی اثر «ما لین» (馬麟؛ 1180-1256م.) در دورۀ حکومت سُنگ است.
دفتر تجلّیات (یی‌جینگ 易經 یا جَّویی 周易؛ همچنین مشهور به دفتر تغییرات) کهن‌ترین مکتوب در شرق دور است مشتمل بر شصت و چهار فصل که هر فصل همراه است با یک تصویر (گوآشیانگ 卦象) که تصویرِ شش خط (دو سه‌خطی روی هم) است، و نامِ آن شش‌خطی (گوآمینگ 卦名)، و بیان شش‌خطی (گوآتْسی 卦辭)، و بیان هر یک از شش خط (یائوتْسی 爻辭) که همراه است با «بالهای دهگانه» (شّی‌یی 十翼) که روایات (جّوان 專) متعلّق به این کتاب است در دَه بخش.
کشفِ بنیادِ تعالیم این کتاب منسوب است به فوشی (伏羲)، نخستین فغفور فرهمند چین. در سنّت چین گویند این هشت سه‌خطی که بنیاد همه تعالیم ئی‌جینگ است، بر پُشت یک لاک‌پُشت بر فوشی کشف شده است. ئی‌جینگ دفتری است تماماً مابعدالطبیعی ولی در عین حال بنیاد همۀ علوم و فنون در شرق دور است که به هرحال در بین عامۀ مردمان به عنوان یک کتاب فال‌گیری شهرت یافته است.
سه‌خطی‌های هشتگانه (باگوآ 八卦) هشت مجموعۀ سه‌خطی است و هر سه‌خطی متشکل است از سه‌خط روی یکدیگر (نظراً از پایین به بالا).
در هر سه‌خطی، هر کدام از خطوط یا بدون گسستگی (خط پیوسته —) یانگ است، و یا خط گسسته (- -) یین است، نظر به همه نسبت‌های همبستۀ یانگ (مردانه، اثبات، نورانی، قوّت، ازلی و ...) و یین (زنانه، نفی، ظلمانی، ضعف، ابدی و ...). از ترکیبات سه‌تایی این دو خط، هشت حالت مختلف حاصل می‌شود (2*2*2)، مثلاً: - - + — + - - = ☳ یا - - + — + - - = ☵.
هر کدام از این سه‌خطی‌ها رمزاً یکی از شئون مکنون آفرینش در حضرت قابلیت اوّل است. این رموز خطی را بیش از هر چیز با عناوین انتزاعی و نیز رموز ملموس مادّی همبسته می‌کنند:
چیِن 乾 | «فاعلیت» | ☰ | با طلسم آسمان.
شِوین 巽 | «تابعیت» | ☴ | با طلسم باد.
کان 坎 | «پایین‌روندگی» | ☵ | با طلسم آب.
گِن 艮 | «ثبات» | ☶ | با طلسم کوه.
کوئِن 坤 | «قابلیت» | ☷ | با طلسم زمین.
جِّن 震 | «برانگیختگی» | ☳ | با طلسم آذرخش
لی 離 | «بالاروندگی» | ☲ | با طلسم آتش
دوئِی 兌 | «تبادل»، ☱ ، با طلسم برکه.
ترکیب دوتایی این هشت سه خطی (8*8) در شصت و چهار حالت مختلف جفت می‌تواند شد که شصت و چهار شش‌خطی (六十四卦) دفتر تغییرات باشد.
«بُن‌آشوب» (渾淪圖) اثر «جُّودِه ژوئِن» (朱德潤)، موزۀ شّانگ‌های.
تصویرنوشت: «غرقه‌گاه مستور»[1] مربع نیست و گردی ندارد، دایره نیست و گوشه ندارد. پیش از زایش آسمان و زمین، صورت‌ها نیست و به وجود می‌آید. پس از زایش آسمان و زمین، صورت‌ها هست و به عدم می‌رود. از یک قبض و بسط، چندان حاصل می‌شود که قابل احصاء نیست.
- سال «جی چُّو»[2]، پاییز، ماه نهم، روز 26اُم، تصویرنوشت از مردِ «کوهستان کُنگ‌تُنگ»، «جُّودِه ژوئِن»[3].
[1] «غرفهگاه مستور» یا «هوئِن لوئِن» (渾淪) هباء اولی است، آشفتگی ازلی که بذر آفرینش همه در او است.
[2] سال «جی چُّو» 26امین سال از اولین چرخۀ شصت‌ساله در حکومت یِوئِن است، برابر با 1344م.
[3] «جُّودِه ژوئِن» (朱德潤؛ 1294-1365م.) نقاش، شاعر و نویسندۀ عصر دودمان «یِوئِن» است.
"دائو" همواره بی‌فعل است، و او را نیست فعلی ناکرده.
دائو دِه جینگ، بند 37.
تصویر: وُو وِی (蕪為) به معنی «بی فعلی».
جّوانگ‌دْزی (فصل سوم) گوید:
طولِ زندگی متناهی است،
و طولِ دانش نامتناهی.
متناهی را به کار نامتناهی داشتن، بلا انگیزد!
بی‌دانشی [به این سخن] همانا و
بلا انگیختن همان.
吾生也有涯，而知也旡涯。以有涯隨旡涯，殆已。已而為知者，殆而已矣！- 莊子，第三。
«[جاودانۀ دائویی] سوار بر اژدها» (乘龍圖)، اثر «ما یِوئِن» (馬遠؛ د. 1160-1225م.)
دُرنا، پیام‌آورِ ایزدان، «ریش‌سپیدِ اقوامِ پَردار»، سراسر "یانگ" و شمسی است و معمولاً در پیوند است با درختِ صنوبر. درنای سپیدِ خالص در «جزایرِ متبارک» و «پردیس غربی» می‌زید. نظر به آنکه سپیدِ خالص است، مرتبط است با مرتبۀ پردیسی عصمت و پاکی، و نظر به آنکه پرنده است، رمزِ تعالی و قوای آسمانی است و نیز رمزِ نفْس که از تن تواند پرید. در هنر، این پرنده اغلب همراه است با شهریاران، دانش‌پروران یا فرزانگان دائویی بزرگ.
- جین سی. کوپر، آشنایی با سنّت دائویی (بلومینگتون: انتشارات وُرلد ویزدم، 2010)، ص 112. (ترجمۀ فارسی این اثر به‌زودی از سوی انتشارات حکمت منتشر خواهد شد)
** نقاشی: «درنایان خوش‌قدم» (瑞鶴圖) اثر فغفور سُنگ هوئِی دْزُنگ (宋徽宗؛ 1082-1135م.)
